Κασσώπη
Κασσώπη
Δεν είναι σίγουρο πότε ακριβώς ιδρύθηκε η αρχαία Κασσώπη. Ορισμένοι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι η πόλη ιδρύθηκε τον 8ο αιώνα π.Χ από Αρκάδες και Ηλείους. Η πρώτη γραπτή αναφορά της πόλης έγινε το 6ο αιώνα π. Χ από τον Στέφανο Βυζάντιο, ενώ η επίσημη ανακοίνωση του Υπουργείου Πολιτισμού αναφέρει ότι » η Κασσώπη, πρωτεύουσα της Κασσωπαίας, κτίστηκε πριν τα μέσα του 4ου αι. π.Χ. (340 π.Χ), σε φυσικά οχυρή θέση, σε ένα οροπέδιο με υψόμετρο 550-650 μ., στις πλαγιές του Ζαλόγγου, με σκοπό να προστατεύσει από την εκμετάλλευση των Ηλείων αποίκων, την εύφορη πεδιάδα που απλωνόταν νοτιότερα».
Η αρχαία Κασσώπη και όλη η Ήπειρος ακολούθησε τον Μέγα Αλέξανδρο και την επεκτατική πολιτική του μέχρι τα βάθη της Ασίας, όταν ο στρατηγός Λυκίσκος κατέλαβε την Ήπειρο και εγκατέστησε μακεδονική φρουρά. Είναι άξιο αναφοράς ότι στα πρώτα ντοκιμαντέρ για την απομακρυσμένη φυλή Καλάς (Kalash) στο ορεινό Πακιστάν, ένας ηλικιωμένος άνδρας δήλωσε ότι «θυμάται από την προφορική παράδοση ότι οι πρόγονοί του κατάγονταν από μια μακρινή ορεινή περιοχή, άπειρο χώρα (Ήπειρος), που είχε πολλά βουνά και ποτάμια που ένα το έλεγαν Τσίαμι (Θύαμις = Καλαμάς) και το άλλο πήγαινε στον Κάτω Κόσμο (Αχέρων)».Η Αρχαία Κασσώπη έλαβε μέρος τόσο στήν εθελοντική ομοσπονδία πόλεων Ηπειρωτική Συμμαχία που συνέστησε η Μυρτάλη - Ολυμπιάδα, μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, όσο και αργότερα στό πλέον μακρόβιο Κοινό των Ηπειρωτών.
Μετά τη δολοφονία του βασιλιά των Μακεδόνων Φίλιππου Β΄ το 336 π.Χ., και μετέπειτα, κατά τη διάρκεια της απουσίας του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην εκστρατεία του, η μητέρα του Μυρτάλη - Ολυμπιάδα μετέβη στην Ήπειρο όπου έγινε Βασίλισσα των Μολοσσών και ανέλαβε διπλωματικό έργο. Ίδρυσε την Συμμαχία των Ηπειρωτών, ή Ηπειρωτική Συμμαχία η οποία διήρκεσε οκτώ χρόνια από το 336-328 π.Χ.[2]. Η συμμαχία αυτή θεωρείται η πρώτη Ομοσπονδιακή Δημοκρατία στην ιστορία[3]. Ελαβαν μέρος τα εξής βασίλεια:
- Πόλεις - βασίλεια των Μολοσσών: Πασσαρών (σήμερα Ν.Ιωαννίνων), Αμβρακία (σήμερα Αρτα), Όρραον (σήμερα Ν.Πρέβεζας),
- Πόλεις - βασίλεια των Θεσπρωτών: Κασσώπη (σήμερα Νομός Πρέβεζας), Ελέα, Φανοτή, Ελίνα και Γιτάνη (σήμερα Ν.Θεσπρωτίας)
- Πόλεις - βασίλεια των Ηλείων: Πανδοσία, Βουχέτιον, Βατίαι και Ελάτρεια (σήμερα όλες Ν.Πρέβεζας).
Όμως τα γεγονότα δεν ευνόησαν την Μυρτάλη Ολυμπιάδα. Το έτος 331 π.Χ. στην Ήπειρο πεθαίνει ο βασιλιάς Αλέξανδρος Ι ο Μολοσσός. Ο Αλέξανδρος Ι έχασε τη ζωή του καθώς διέσχιζε χειμώνα με το στρατό του τον Αχέροντα Ποταμό κοντά στην Πανδοσία. Αρχικά τον διαδέχθηκε η χήρα του Κλεοπάτρα (αδελφή του Μεγάλου Αλεξάνδρου), ως επίτροπος του ανήλικου γιου του Νεοπτόλεμου ΙΙΙ. Ο θάνατος του Αλέξανδρου Ι της Ηπείρου προκαλεί μια γενική αναταραχή και πολιτική αστάθεια στο εσωτερικό της Ηπείρου και της Ηπειρωτικής Συμμαχίας. Προς αποφυγή εμφύλιας διαμάχης οι Ηπειρώτες αποφασίζουν τη συνένωση του Βασιλείου των Μολοσσών με τα Θεσπρωτικά βασίλεια και τις πρώην αποικίες των Ηλείων. Έτσι δημιουργείται ένα νέο κράτος με το όνομα Άπειρος (= Ήπειρος). Η διοίκηση αυτού του βασιλείου διαμοιράζεται σε δύο βασιλείς. Στην Μυρτάλη – Ολυμπιάδα, σύζυγο του Φιλίππου ΙΙ της Μακεδονίας, ως επιτρόπου του ανήλικου εγγονού της Νεοπτόλεμου και στον θείο της Αρρύβα. Τον Αρρύβα διαδέχθηκε ο Αιακίδης και αυτόν διαδέχθηκε ο Αλκέτας ΙΙ. Αργότερα μετά από δολοπλοκίες δολοφονήθηκε ο Αιακίδης και ο Αλκέτας ΙΙ, και παραγκωνίσθηκε η Μυρτάλη Ολυμπιάδα, με αποτέλεσμα να συνεχισθεί η πολιτική αστάθεια και να διαλυθεί η Ηπειρωτική Συμμαχία
Η κάθε πόλη Βασίλειο διατηρούσε την αυτοδυναμία της αλλά πειθαρχούσε στις αποφάσεις των Συνεδριάσεων των Οργάνων της Ηπειρωτικής Συμμαχίας. Κόπηκαν κοινά νομίσματα ή χρησιμοποιούνταν τα Μακεδονικά αντίστοιχα. Οι συνεδριάσεις των οργάνων της Ηπειρωτικής Συμμαχίας γίνονται συνήθως στο ναό του Διός στην Αρχαία Πασσαρώνα, ή στην Αρχαία Κασσώπη ή στην Αρχαία Αμβρακία. Ιερό Κέντρο ήταν η Δωδώνη
Ο Σκύλαξ ο Καρυανδεύς, εξερευνητής του 6ου αιώνα π.Χ. γράφει στο έργο του «Περίπλους»: «Η Κασσωπαία ήτο εθνότης εγκατεστημένη νοτίως της Θεσπρωτίας και παροικούσαν δε ούτοι έως τον Ανακτόριον Κόλπον (εννοεί Αμβρακικό). Παράπλους δε εστί της Κασσωπαίας χώρας ήμισυ ημέρες» . Ο γεωγράφος Στράβων θεωρεί τους Κασσωπαίους Θεσπρωτούς Ηπειρώτες και γράφει: «Χάονες μέν ούν και Θεσπρωτοί και μετά τούτων εφεξής Κασσωπαίοι, και ούτοι δ' εισί την από Κεραυνίων ορέων μέχρι του Αμβρακικού κόλπου παραλίαν νέμονται χώραν ευδήμονα έχοντες .
Την αρχαία πόλη διέσχιζαν περίπου είκοσι κάθετοι δρόμοι οι οποίοι τη χώριζαν σε τρεις παράλληλες ζώνες με περισσότερα από 60 ορθογώνια οικοδομήματα. Από τα σημαντικότερα ήταν το θέατρο της Κασσώπης που χτίστηκε τον 3ο αιώνα, χωρούσε περίπου 6000 χιλιάδες άτομα και λειτουργούσε και ως Βουλευτήριο. Το Πρυτανείον ήταν ένα οικοδόμημα περίπου οκτώ δωματίων, ενώ το Καταγώγειον ήταν ένα δημόσιο κτίριο που ίσως να λειτουργούσε ως κέντρο εμπορικών συναλλαγών. Παρόμοιο οικοδόμημα έχει βρεθεί και στην αρχαία Ολυμπία. Η Αφροδίτη λατρευόταν έντονα από τους Κασσωπαίους γι΄ αυτό και υπήρχε και ιερό αφιερωμένο στη θεά. Μέσα από τα τείχη της πόλης υπήρχαν τέσσερα νεκροταφεία και ένα μαυσωλείο το οποίο ανήκε σε σημαντικό ευγενή της πόλης. Είναι γνωστό ως «Βασιλόσπιτο» και πρόκειται για υπόγειο θολωτό τάφο μακεδονικής τεχνοτροπίας.
Η Κασσώπη, πέραν της κτηνοτροφίας, αλιείας και γεωργίας, στράφηκε τον 3ο αιώνα π.Χ. προς τη βιοτεχνία και το ναυτιλιακό εμπόριο. Τα καράβια των Κασσωπαίων όργωναν τη Μεσόγειο θάλασσα και διακινούσαν στην Καρχηδόνα, στη Ρώμη, στο Βρινδήσιο (σημερινό Μπρίντιζι), στη Μασσαλία, στο Γιβραλτάρ, στα παράλια της Αδριατικής, στα νησιά του Αιγαίου, στα Μικρασιατικά παράλια, στα παράλια του Εύξεινου Πόντου και στην Αίγυπτο με προϊόντα της Ηπείρου όπως κρασί, λάδι, ελιές, φρούτα, ξηρούς καρπούς και υφάσματα.