Εφύρα

Εφύρα 

Η πόλη Εφύρα θεωρείται η αρχαιότερη πόλη της Ηπείρου. Τα ερείπιά της βρίσκονται κοντά στο Νεκρομαντείο Αχέροντα (σε απόσταση 600 μέτρων), εκεί που κάποτε ενώνονταν οι ποταμοί του Άδη Αχέρων-Κωκυτός-Περιφλεγέθων σχηματίζοντας την Αχερουσία Λίμνη.

Η Εφύρα χτίστηκε από Θεσπρωτούς τον 14ο - 13o αιώνα π.Χ. και ήταν ήδη σημαντικό εμπορικό κέντρο από τα χρόνια του Ομήρου. Μάλιστα αναφέρεται συχνά στην Οδύσσεια, αλλά και σε άλλους μύθους. 

Οι πρώτοι κάτοικοι ήταν οι Μυκηναίοι το 14ο αι. π.Χ. οι οποίοι κατασκεύασαν κυκλώπεια τείχη για την προστασία της πόλης. Η περιοχή είναι ιδιαίτερα γνωστή ακόμα από την ομηρική εποχή,όπου αναφέρεται ως σημαντικό εμπορικό κέντρο.Αργότερα ήρθαν και εγκαταστάθηκαν και άλλοι άποικοι από την Κόρινθο,την Ηλεία και αλλού και ίδρυσαν νέες πόλεις(όπως την κοντινή Πανδοσία).Ο Φίλιππος ο Μακεδόνας παραχώρησε την εξουσία της πόλης στους Θεσπρωτούς μετά το 343 π.Χ. όταν και νίκησε τον πόλεμο με τους Ηλειούς.
Η πόλη καταγράφεται στην Οδύσσεια ως σημείο συνάντησης του Τηλέμαχου και της Αθηνάς,ενώ από την Εφύρα ξεκίνησε ο Αντίφος για να συμμετάσχει στον Τρωικό πόλεμο ως αρχηγός στόλου 30 πλοίων. 

Πολύ κοντά,στην κορυφή ενός λόφου με θέα την Αχερουσία λίμνη, βρίσκονταν το περίφημο Νεκρομαντείο, η πιο γνωστή ''πύλη'' των αρχαίων προς τον κόσμο των ψυχών. Το μέρος επισκέπτονταν όποιος θνητός επιθυμούσε να επικοινωνήσει με κάποια ψυχή για να πάρει τις πληροφορίες που ήθελε,μιας και μετά θάνατον θεωρούνταν ότι αποκτούσαν προφητικές ικανότητες. Τα αρχαιότερα ευρήματα του μαντείου εντοπίζονται στην μυκηναϊκή εποχή(14ος-13ος αι. π.Χ.) ανάμεσά τους και τρεις παιδικού τάφοι.Έχουν βρεθεί επίσης πολλά αγγεία προσφορών,λυχνάρια,οικοδομικά και γεωργικά εργαλεία και πήλινα είδωλα θεοτήτων.Πολλά από αυτά είναι του 7ου αι. π.Χ. τα περισσότερα όμως των ελληνιστικών χρόνων (4ος αι. π.Χ.), όπως και τα λείψανα του μαντείου που σώζονται σήμερα. 

Τα τείχη της Εφύρας καταλαμβάνουν δύο λόφους. Στον ψηλότερο ο πολυγωνικού συστήματος περίβολος αποτελεί πολύ ωραίο δείγμα της οχυρωτικής αρχιτεκτονικής και τεχνικής των προϊστορικών λαών της Ηπείρου. Η πανάρχαια αυτή οχύρωση θυμίζει την Τίρυνθα και τα τείχη της ακρόπολής της. Εξ' άλλου τα ερείπια τείχους σε έναν λόφο χαμηλότερο και πιο κοντά στο ποτάμι, αν και αυτά χτισμένα κατά τον πολυγωνικό τρόπο, είναι πολύ μεταγενέστερα και μπορούν να χρονολογηθούν στην εποχή που οι Κασσωπαίοι είχαν επικρατήσει και σ' αυτή την περιοχή της Πρέβεζας, είτε πριν είτε μετά την επέκταση έως εδώ της επιρροής των Μακεδόνων. Σε κάποιο σημείο ο περίβολος υψώνεται σε ύψος έως 3 μέτρα. Μια κατωφέρεια, στη ΝΔ πλευρά του τείχους, καταλήγει σε πύλη που είναι μισογκρεμισμένη. Ένας υπόγειος διάδρομος μέσα στην τοιχογυρισμένη ζώνη αρχίζει σχεδόν αμέσως ευθύς από αυτή την πύλη. Είναι σκεπασμένος από επιμήκεις επίπεδους λίθους, που τον γεμίζουν σήμερα έως επάνω. Το μεγαλύτερο μέρος του αρχαίου οικισμού βρισκόταν έξω από το κάστρο.

Σύμφωνα με τη μυθολογία χρήση του Νεκρομαντείου έκανε ο Οδυσσέας για να έρθει σε επαφή με τον μάντη Τειρεσία και να μάθει για τον γυρισμό του στην Ιθάκη,ο Ορφέας για να σώσει την αγαπημένη του Ευριδίκη,ο Ηρακλής κατά τη διάρκεια του άθλου με τον Κέρβερο,ο Θησέας για να αρπάξει την Περσεφόνη κ.ά.Με την κάθοδο των Ρωμαίων και την καταστροφή των 70 ηπειρωτικών πόλεων έρχεται το τέλος για την Εφύρα και το Νεκρομαντείο,στα 167 π.Χ.