Αμφιλοχικό Άργος
Αμφιλοχικό Άργος
Το Αμφιλοχικόν Άργος, σύμφωνα με το Πολύβιο, απείχε 200 στάδια (200 x 181 μ. - αρχικά ένα στάδιο 600 βήματα) από την Αμβρακία. Ο Θουκυδίδης περιγράφει την πόλη «επιθαλάσσια ούσα», δηλαδή κοντά κι όχι μακριά από τη θάλασσα. Αυτό πιθανώς υπονοεί πως στην περιοχή, με την πάροδο των ετών, έγιναν προσχώσεις και έτσι η πόλη έχασε την άμεση επαφή της με την παραλία.
Οι έρευνες των σύγχρονων αρχαιολόγων αναφέρουν πως το Αμφιλοχικό Άργος, οπωσδήποτε, είχε ιδρυθεί σε χρόνους προγενέστερους του 5ου αιώνα π.Χ. Η πρώτη μεγάλη περίοδος παρακμής του Αμφιλοχικού Άργους καταγράφεται μετά την πτώση του Μυκηναϊκού πολιτισμού. Κατά τη μυθική παράδοση, το Αμφιλοχικό Άργος ήταν αποικία του Άργους της Πελοποννήσου, που ιδρύθηκε είτε από τον Αμφίλοχο μετά την άλωση του Ιλίου, από Φυγάδες Αργείους υπό τον Αμφίλοχο, γιο του Αμφιάραου, ο οποίος και έδωσε το όνομα της ιδιαίτερης πατρίδας του στην πόλη (θουκυδ. Β' 68. Παυσ. Β' 18,5*. Απολλόδ. Γ' 7,7. Σεφ. Βυζ. εν.λ. «Αμφιλοχίοι») ή από τον Αλκμαίωνα αδερφό του Αμφιλόχου. που ιδρύθηκε μετά την άλωση του Ιλίου ή από τον αδελφό του Αμφιλόχου Αλκμαίωνα («Έφορος» Στράβ. Ζ' 325 κ. εξ.). Κατ' άλλη άποψη, πιθανώς επειδή η πεδιάδα ήταν από αρχαιοτάτων χρόνων παραθαλάσσια να καλείτο Αργός και να κατοικήθηκε για πρώτη φορά από κατοίκους της γειτονικής Αμβρακίας, αποικίας των Κορινθίων.
Σύμφωνα με την Ελληνική μυθολογία, το Αμφιλοχικόν Άργος ήταν αρχαία πόλη που ίδρυσε ο Αμφίλοχος, γιος του Αμφιαράου και της Εριφύλης, όταν, γυρίζοντας από τον Τρωικό πόλεμο στο Άργος, βρήκε την κατάσταση εκεί δυσάρεστη και πήγε στην Ακαρνανία, που ολόκληρο το βόρειο τμήμα της λεγόταν τότε Αμφιλοχία. Οι κάτοικοι της Αμφιλοχίας δέχτηκαν κατόπιν να συνοικήσουν με τους Αμπρακιώτες, που τους έμαθαν την ελληνική γλώσσα αλλά πολύ γρήγορα οι σχέσεις τους επιδεινώθηκαν και εξελίχθηκαν σε εχθρότητα. Αργότερα οι κάτοικοι ακολούθησαν την τύχη της Αιτωλικής Συμπολιτείας.
Σύμφωνα με άλλο μύθο ο Αμφίλοχος ήταν γιος του Αλκμαίωνα. Ο Αλκμαίωνας μαζί με το γιο του Αμφίλοχο ήρθαν στην Ακαρνανία να βοηθήσουν τον Οινέα εναντίον των Ακαρνάνων, τους οποίους και ενίκησαν. Ο γιος του Αμφίλοχος έκτισε τότε μια πόλη, που ονομάστηκε, προς τιμήν του και προς τιμήν του τόπου καταγωγής του, Αμφιλοχικόν Άργος.
Πολλές γενιές μετά την ίδρυση του Αμφιλοχικοϋ Αργούς εγκαταστάθηκαν ο' αυτό και αναμίχτηκαν με τους κατοίκους του, Αμβρακιώτες, που προσκλήθηκαν απ' τους Αμφιλόχους σαν «συγκάτοικοι» για την αντιμετώπιση προφανώς εχθρικού κινδύνου κατά της χώρας. Απ' τη συνύπαρξη αυτή οι Αργείοι εξελίχθηκαν χρησιμοποιούντες έκτοτε τη Δωρική διάλεκτο, σε αντίθεση με τους υπόλοιπους Αμφιλόχους, - Ηπειρώτες στην καταγωγή - που μνημονεύονται σαν Βάρβαροι ή οαν μη Έλληνες, προφανώς επειδή η διαλεκτός τους ήταν για τους άλλους Έλληνες ακατανόητη. Νωρίς όμως οι νέοι άποικοι έδιωξαν τους παλαιούς κατοίκους της πόλης και έγιναν μόνοι κύριοι αυτής. Οι Αργείοι τότε έθεσαν τους εαυτούς τους κάτω από την προστασία των Ακαρνάνων και ζήτησαν τη βοήθεια των Αθηναίων, οι οποίοι έστειλαν ναυτικές δυνάμεις υπό τον Φορμίωνα. Μετά την άφιξη αυτού το Αργός κυριεύτηκε, οι Αμβρακιώτες κάτοικοι του πουλήθηκαν σαν δούλοι και εγκαταστάθηκαν σ 'αυτό Αμφίλοχοι και Ακαρνάνες μαζί, των οποίων οι σχέσεις έγιναν στενότερες. Πιθανόν τότε να ορίστηκε να συνέρχονται σε κοινό δικαστήριο που έδρευε στις Όλπες (αρχαία πόλη κοντά στη σημερινή Μπούκα, θέση Αγριλοβούνι) για την επίλυση των διαφορών τους
Το καλοκαίρι του 430 π.Χ. οι Αμβρακιώτες βοηθούμενοι από Χάονες και άλλους Βάρβαρους, εισέβαλαν στην Αμφιλοχία και έγιναν κύριοι της υπαίθρου φτάνοντας μέχρι το Αργός. Δεν μπόρεσαν όμως να καταλάβουν την πόλη και επέστρεψαν στην πατρίδα τους. (θουκυδ. Β' 68,9). Το ίδιο επαναλήφθηκε λίγα χρόνια αργότερα το 426 π. Χ. Οι Αμβρακιώτες εκστράτευοαν εναντίον του Αργούς και κατέλαβαν τις οχυρωμένες Όλπες, όπου οι δυνάμεις τους ενισχύθηκαν απ' το στρατηγό των Λακεδαιμονίων Ευρύλοχο. Τους Ακαρνάνες και Αμφιλόχους έσωσε τότε η επέμβαση του Αθηναίου στρατηγού Δημοσθένη στον οποίο ανατέθηκε και η αρχηγία του στρατού. Αυτός νίκησε πρώτα τους ενωμένους αντιπάλους στις Όλπες - όπου σκοτώθηκε ο Ευρύλοχος - και ακολούθως τους Αμβρακιώτες στο στενό της Ιδομένης. Κατά τον Θουκυδίδη - που περιγράφει τα γεγονότα αυτά λειπτομερώς - θα επιτυγχάνονταν απ' το Δημοσθένη και αυτή η άλωση της ίδιας της Αμβρακίας. Όμως οι Ακαρνάνες και οι Αμφίλοχοι φοβούμενοι τυχόν εγκατάσταση σ' αυτήν των ισχυρών Αθηναίων, υπόγραψαν συμφωνία μετά τη λήξη των εχθροπραξιών με τους Αμβρακιώτες τους οποίους και θεωρούσαν λιγότερο επικίνδυνους γείτονες (πρβλ. θουκυδ. Γ' 114, 3).και επανασυνδέεται με την Αιτωλική Συμμαχία (Πολύβ. ΚΑ' 25, 3 Λίβ.ΧΧΧΧΙΙΙ 3,3 Κ. εξ.). Συγχρόνως μνημονεύεται λεηλασία της χώρας απ' τον Περσέα. Την ίδια χρονιά επίσης (189 π.Χ.) ο Ρωμαίος ύπατος, Φούλβιος Νοβιλίωρ, μετά την κατάληψη της Αμβρακίας έφτασε μέχρι το Αμφιλοχικό Αργός και στρατοπέδευσε κοντά ο' αυτό. Όμως τελικά άφησε την πόλη και την υπόλοιπη χώρα στους Αιτωλούς - οι οποίοι στο μεταξύ είχαν αποδεχτεί τους όρους ειρήνης των Ρωμαίων - και επέστρεψε στην Αμβρακία. Οι Αργείοι και άλλοι Αμφίλοχοι παρέμειναν στην Αιτωλική Συμμαχία μέχρι το 167 π.Χ. οπότε και αποσκίρτησαν, αφού πιθανώς συγκρότησαν δική τους αυτόνομη πολιτική κοινότητα. (πρβλ. Αιόδ. XXXI 8,6 εκδ. Οιηά.). Με την ίδρυση της Νικόπολης απ' τον Οκταβιανό Αύγουστο - σε ανάμνηση της νίκης τους το 31 π.Χ. στο Άκτιο - το Αμφιλοχικό Αργός παρακμάζει και ερημώνεται, επειδή οι κάτοικοι του καθώς και άλλων περιοχών της Β. Δ. Ελλάδας μετοίκησαν στη νέα πόλη.